แผนการเฝ้าระวังอุทกภัยของกรมชลประทาน ปี 2545/2546

----------------------------

1. การบริหารและจัดการน้ำ

กรมชลประทานเป็นหน่วยงานหนึ่งที่มีบทบาทในการดำเนินการป้องกันเฝ้าระวังและแก้ไขปัญหาน้ำท่วมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ทั้งในส่วนของพื้นที่การเกษตรและพื้นที่ชุมชน โดยพื้นที่ รับผิดชอบหลักจะอยู่ในเขตชลประทานต่างๆ ทั่วภูมิภาค โดยอาศัยระบบชลประทานที่มีอยู่ ประกอบด้วย อ่างเก็บน้ำ คลองส่งน้ำ คลองระบายน้ำ แนวคันกั้นน้ำ สถานีสูบน้ำ และอาคาร ชลประทานต่างๆ ตลอดจนอาศัยเทคโนโลยีที่ทันสมัย เช่น ระบบฐานข้อมูลและระบบสารสนเทศ ระบบการรับส่งข้อมูลทางไกล หรือระบบโทรมาตร (Telemetering System) ระบบพยากรณ์และเฝ้าระวังภัย โดยอาศัยแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ เพื่อการติดตามสถานการณ์และการคาดการณ์เป็นเครื่องมือสำหรับการบริหารในลุ่มน้ำนั้นๆ นอกจากนั้นยังได้ประสานแผนปฏิบัติการร่วมกับหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องทั้งในส่วนกลางและท้องถิ่น เพื่อให้การบริหารจัดการน้ำช่วงฤดูฝนตกหนักมีประสิทธิภาพ กรมชลประทานได้ดำเนินการเพื่อเตรียมความพร้อม ดังนี้

1.1 การจัดตั้งศูนย์เฉพาะกิจป้องกันและแก้ไขปัญหาน้ำท่วม กรมชลประทานได้ให้ความสำคัญในเรื่องดังกล่าว จึงได้จัดตั้งศูนย์เฉพาะกิจฯ ขึ้นในช่วงฤดูฝนของทุกปี โดยมีภารกิจในการ ติดตามสถานการณ์ต่างๆ อย่างใกล้ชิดและมีการรายงานสถานการณ์-สั่งการโดยเร็ว เพื่อการป้องกัน แก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นและทันต่อเหตุการณ์ พร้อมการแจ้งสถานการณ์ ตลอดจนข่าวสารผ่านสื่อ ต่างๆ รายงานให้ประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทราบเป็นระยะๆ

1.2 แผนงานพร่องน้ำในอ่างเก็บน้ำและในพื้นที่ลุ่ม เพื่อรองรับปริมาณน้ำไหลหลากลงอ่างเก็บน้ำ และปริมาณฝนที่ตกลงในพื้นที่ลุ่ม ทั้งนี้โดยก่อให้เกิดผลกระทบต่อการใช้น้ำเมื่อปริมาณฝนลดน้อยลงหรือสิ้นสุดฤดูฝนน้อยที่สุด ตลอดจนตรวจสอบความพร้อมของอาคารชลประทานต่างๆ เช่น คันกั้นน้ำ ประตูระบายน้ำ และสถานีสูบน้ำ เพื่อควบคุมระดับน้ำในที่ลุ่มให้เหมาะสม

1.3 แผนงานติดตามสภาพภูมิอากาศ สภาพฝนและสภาพน้ำท่าโดยใกล้ชิด เพื่อการบริหารจัดการน้ำในช่วงฤดูฝนตกหนักได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นอกจากทั้ง 3 ข้อที่กล่าวมาแล้ว กรมชลประทานยังมีแผนงานขุดลอกคลองและแหล่งน้ำ งานกำจัดวัชพืชในคลองชลประทานเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการรับน้ำและการระบายน้ำ ตลอดจนเตรียมความพร้อมของเครื่องจักรเครื่องมือในท้องถิ่นและส่วนกลาง เช่น เครื่องสูบน้ำเคลื่อนที่ เครื่องผลักดันน้ำ รถบรรทุก เป็นต้น พร้อมให้ความช่วยเหลือพื้นที่การเกษตร และพื้นที่ชุมชนได้ทันต่อเหตุการณ์

2. โครงการป้องกันและแก้ไขปัญหาน้ำท่วมที่ดำเนินการแล้วเสร็จ

2.1 พื้นที่ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ที่อยู่ในความรับผิดชอบของกรมชลประทานจะเป็นพื้นที่นอกเขตคันกั้นน้ำทั้งฝั่งตะวันออก (คันกั้นน้ำตามพระราชดำริ) และฝั่งตะวันตกบริเวณจังหวัดปทุมธานีลงมาจรดทะเล จะต้องมีการควบคุมระดับน้ำในพื้นที่ให้เหมาะสม ตลอดจนเป็นแหล่งเก็บกักน้ำก่อนที่จะระบายออกสู่ทะเล ประกอบด้วย

2.1.1 โครงการตามแนวพระราชดำริ

1) โครงการแก้มลิงฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ทำหน้าที่รับน้ำในพื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา โดยอาศัยแม่น้ำท่าจีน และคลองมหาชัย-สนามชัยเป็นแหล่งรองรับน้ำและลำเลียงน้ำเพื่อระบายออกสู่ทะเลด้านจังหวัดสมุทรสาคร ตามจังหวะขึ้น-ลงของน้ำทะเล ประกอบด้วยอาคารชลประทานและสถานีสูบน้ำรวมจำนวน 48 แห่ง มีศักยภาพการระบายน้ำประมาณวันละ 34.5 ล้านลูกบาศก์เมตร

2) โครงการแก้มลิงฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ทำหน้าที่รับน้ำในพื้นที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา โดยอาศัยแม่น้ำบางปะกง และคลองชายทะเลเป็นแหล่งรองรับน้ำและลำเลียงน้ำเพื่อระบายออกสู่ทะเลด้านจังหวัดสมุทรปราการ ตามจังหวะขึ้น-ลงของน้ำทะเล ประกอบด้วยอาคารชลประทานและสถานีสูบน้ำรวมจำนวน 16 แห่ง มีศักยภาพการระบายน้ำประมาณวันละ 41.5 ล้านลูกบาศก์เมตร

3) โครงการระบายน้ำออกสู่แม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณจังหวัดนนทบุรี และจังหวัดปทุมธานี ผ่านอาคารประตูระบายน้ำและสถานีสูบน้ำริมแม่น้ำเจ้าพระยาทั้งสองฝั่งรวมจำนวน22 แห่ง มีศักยภาพการระบายน้ำประมาณวันละ 23.6 ล้านลูกบาศก์เมตร

2.1.2 โครงการคลอง 14 เพื่อลดปริมาณน้ำหลากในแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง โดยเฉพาะบริเวณกรุงเทพมหานครและปริมณฑล โดยการระบายน้ำท่วมเหนือเขื่อนเจ้าพระยา จังหวัดชัยนาท ออกทางด้านฝั่งซ้ายของแม่น้ำเจ้าพระยา ผ่านระบบระบายน้ำเดิม ประกอบด้วย คลองชัยนาท-ป่าสัก คลองระพีพัฒน์ คลอง 13 คลอง 14 คลองรังสิตประยูรศักดิ์ คลองหกวาสายล่าง คลองแสนแสบ คลองนครเนื่องเขต ระบายออกสู่ทะเลทางแม่น้ำบางปะกง และคลองพระองค์ไชยา- นุชิต ระบายน้ำออกสู่ทะเลทางสถานีสูบน้ำชลหารพิจิตร สามารถระบายน้ำได้ประมาณวันละ 4.0 ล้านลูกบาศก์เมตร

2.1.3 โครงการสถานีสูบน้ำชลหารพิจิตร 2 และสถานีสูบน้ำบางปลาชั่วคราว เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการระบายน้ำในพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑลด้านตะวันออก โดยใช้ระบบคลองที่มีอยู่แล้วให้ไหลลงสู่ทะเลโดยเร็วที่สุด ประกอบด้วยการก่อสร้างสถานีสูบน้ำชลหารพิจิตร 2 ขนาด 3 ลูกบาศก์เมตร/วินาที จำนวน 20 เครื่อง สูบน้ำลงทะเลโดยตรง และสถานีสูบน้ำบางปลาชั่วคราว ขนาด 3 ลูกบาศก์เมตร/วินาที จำนวน 20 เครื่อง สูบน้ำทอยจากคลองสำโรงลงสู่แก้มลิงคลองชายทะเลเพื่อเร่งระบายน้ำออกทะเลต่อไป จะสามารถเร่งระบายน้ำได้เพิ่มขึ้นถึงประมาณวันละ 10.4 ล้านลูกบาศก์เมตร จะแล้วเสร็จในปี 2546

2.1.4 โครงการคลองลัดโพธิ์ เป็นโครงการเพื่อแก้ไขปัญหาการระบายน้ำของแม่น้ำเจ้าพระยา โดยการขุดลอกคลองลัดโพธิ์ อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เพื่อย่นระยะทางการเดินทางของน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยา และเพิ่มประสิทธิภาพการไหลของน้ำลงสู่ทะเล จะทำให้ระดับน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยาช่วงที่ไหลผ่านกรุงเทพมหานครลดระดับน้ำสูงสุดได้ระหว่าง 5 - 7 ซ.ม. ขณะนี้อยู่ระหว่างการประกวดราคาหาผู้รับจ้าง คาดว่าจะแล้วเสร็จในปี 2547

2.2 โครงการป้องกันและแก้ไขปัญหาน้ำท่วมในเขตพื้นที่อื่น ๆ

2.2.1 โครงการเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ เป็นโครงการประเภทอ่างเก็บน้ำ เพื่อเก็บกักน้ำไว้เพื่อการชลประทาน และบรรเทาอุทกภัยในพื้นที่บริเวณท้ายเขื่อนด้วย นอกจากนี้ยังได้ติดตั้งอุปกรณ์เครื่องมือ Hardwareและ Software ของระบบโทรมาตรร่วมกับแบบจำลองเพื่อการพยากรณ์น้ำไหลลงอ่างฯ และระบบควบคุมการเปิด-ปิดบานระบายน้ำ เพื่อการจัดการน้ำในอ่างฯให้สอดคล้องกับสภาวะอุทกภัยที่อาจเกิดขึ้นทางด้านท้ายน้ำตั้งแต่จังหวัดลพบุรี สระบุรี พระนครศรีอยุธยา และกรุงเทพมหานคร

2.2.2 โครงการลุ่มน้ำท่าตะเภา(ท่าแซะ-รับร่อ) จังหวัดชุมพร เป็นโครงการบรรเทาอุทกภัยในพื้นที่ลุ่มน้ำท่าตะเภา เพื่อบรรเทาอุทกภัยชุมชนเมืองชุมพร ปัจจุบันได้ก่อสร้างปรับปรุงระบบระบายน้ำ และงานก่อสร้างคลองผันน้ำเสร็จแล้วบางส่วน ขณะนี้อยู่ระหว่างการดำเนินการติดตั้งระบบโทรมาตรเพื่อพยากรณ์น้ำและเฝ้าระวังภัย กำหนดแล้วเสร็จในเดือนตุลาคม 2545

2.2.3 โครงการบรรเทาอุทกภัยจังหวัดจันทบุรี ขณะนี้อยู่ระหว่างการศึกษาเพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการป้องกันน้ำท่วมและระบายน้ำอย่างเป็นระบบ รวมทั้งการเตือนภัยในเขตจังหวัดจันทบุรีและพื้นที่ใกล้เคียง คาดว่าจะแล้วเสร็จในเดือนมิถุนายน 2546 สำหรับการแก้ไขปัญหาเร่งด่วน ได้มีการขุดลอกคลองธรรมชาติในเขตอำเภอเมืองจำนวน 5 สาย ระยะทางประมาณ 8 กิโลเมตร ซึ่งแล้วเสร็จเป็นบางส่วน

3. โครงการปรับปรุงระบบเฝ้าระวังที่อยู่ระหว่างดำเนินการ

3.1 โครงการหาความสัมพันธ์ของระดับน้ำและปริมาณน้ำในแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณกรุงเทพ มหานครและปริมณฑล (Hydrodynamic Flow Measurement) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของน้ำทะเลหนุนและปริมาณน้ำเหนือหลากผ่านกรุงเทพมหานคร เป็นความร่วมมือของหลายหน่วยงาน ได้แก่ กรมชลประทาน กปร. กรุงเทพมหานคร กรมโยธาธิการ. เป็นต้น ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการ จะแล้วเสร็จในปี 2546

3.2 โครงการศึกษาวางระบบและติดตั้งระบบโทรมาตรเพื่อพยากรณ์น้ำ และเฝ้าระวังภัย ลุ่มน้ำ อู่ตะเภา อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการจัดหาผู้รับจ้าง

3.3 โครงการศึกษาวางระบบและติดตั้งระบบโทรมาตรเพื่อพยากรณ์น้ำ และเฝ้าระวังภัย ลุ่มน้ำจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี ขณะนี้อยู่ระหว่างจัดทำเอกสารประกวดราคา

3.4 โครงการศึกษาวางระบบและติดตั้งระบบโทรมาตรเพื่อพยากรณ์น้ำ และเฝ้าระวังภัย ลุ่มน้ำท่าจีนตอนล่าง ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการจัดหาผู้รับจ้าง

3.5 โครงการศึกษาวางระบบและติดตั้งระบบโทรมาตร ประตูระบายน้ำอุทกวิภาชประสิทธิ จังหวัดนครศรีธรรมราช ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการออกแบบวางระบบและติดตั้งระบบโทรมาตรเพิ่มเติมจากที่ได้ดำเนินการไว้แล้ว

3.6 โครงการฟื้นฟูและบรรเทาอุทกภัยอำเภอวังชิ้น จังหวัดแพร่ และน้ำก้อ-น้ำชุน จังหวัดเพชรบูรณ์ ขณะนี้อยู่ระหว่างการศึกษาเพื่อหามาตราการบรรเทาอุทกภัย

3.7 โครงการศึกษาวางระบบติดตั้งโทรมาตรเพื่อพยากรณ์น้ำและเฝ้าระวังภัยที่จะดำเนินการเพิ่มเติมในปี 2546 มี 2 โครงการ คือ ระบบโทรมาตรลุ่มน้ำปิงตอนบน จังหวัดเชียงใหม่ และลุ่มน้ำ บางนรา จังหวัดนราธิวาส

---------------------------------

ศูนย์เฉพาะกิจป้องกันและแก้ไขปัญหาน้ำท่วม ปี 2545

กรมชลประทาน โทรศัพท์ 0-2243-6956

Web page: http:// 203.150.73.19/flood

Email: flood44@mail.rid.go.th

13 มิถุนายน 2545