บทคัดย่อ

            การศึกษาเกณฑ์การควบคุมน้ำในอ่างเก็บน้ำเขื่อนลำปาว อ.ยางตลาด จ. กาฬสินธุ์ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางในการบริหารจัดการน้ำในอ่างเก็บน้ำที่เหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุดโดยให้มีความสอดคล้องกับปริมาณน้ำไหลลงอ่างเก็บน้ำและความต้องการใช้น้ำของกิจกรรมต่าง ๆ ทางด้านท้ายน้ำ โดยให้มีความเสียงต่อการเกิดการขาดแคลนน้ำในช่วงฤดูแล้งและมีสภาพน้ำล้นอ่างเก็บน้ำในช่วงฤดูฝนน้อยที่สุด

            วิธีการศึกษาได้ดำเนินการทั้งในส่วนของขั้นตอนการหาความต้องการน้ำเพื่อกิจกรรมต่าง ๆ และขั้นตอนการศึกษาสมดุลของน้ำในอ่างเก็บน้ำจากแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ (HEC-3) โดยใช้ข้อมูลที่จัดเก็บไว้รวมทั้งหมด 35 ปี นำมาคำนวณสมดุลของน้ำเพื่อหาเกณฑ์การเก็บกักน้ำที่เหมาะสมที่สุดด้วยการตั้งสมมุติฐานการศึกษาไปเป็นกรณี ๆ ไป

            ผลจากการศึกษาสามารถกำหนดเกณฑ์เก็บกักน้ำที่เหมาะสมในแต่ละเดือนได้ตลอดทั้งปี โดยได้กำหนดให้ระดับน้ำอยู่ในเกณฑ์ต่ำสุดช่วงก่อนฤดูฝนระหว่างเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน ที่ปริมาณเก็บกักประมาณ 450 ล้านลูกบาศก์เมตร ในขณะที่ปลายฤดูฝนหรือต้นฤดูแล้งระหว่างเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคม ควรเก็บกักน้ำไว้ให้มากที่สุดหรือเก็บให้เต็มอ่าง เพื่อให้มีน้ำใช้อย่างเพียงพอในฤดูแล้งต่อเนื่องไปถึงต้นฤดูฝนหน้า อย่างไรก็ตามการกำหนดตามเกณฑ์นี้ยังมีโอกาสเสี่ยงต่อการขาดแคลนน้ำได้หนึ่งครั้งในทุก ๆ 7 ปี ซึ่งถ้าเกิดเหตุการณ์ดังกล่าวขึ้นจำเป็นจะต้องกำหนดเกณฑ์การจัดสรรน้ำเป็นกรณีพิเศษเฉพาะปีนั้น ๆ ไป และยังเกิดปริมาณน้ำไหลล้นอาคารระบายน้ำล้นหนึ่งครั้งในทุก ๆ 5 ปี แต่ปริมาณน้ำระบายยังอยู่ในเกณฑ์ที่กำหนดไว้โดยไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อทางน้ำธรรมชาติด้านท้ายน้ำ โดยกำหนดเกณฑ์ในการระบายสูงสุดไว้ที่ 200 ลบ.ม./วินาที เกณฑ์เก็บกักประจำเดือนต่าง ๆ สรุปได้ดังนี้

กราฟเกณฑ์การควบคุมระดับน้ำในอ่างเก็บน้ำเขื่อนลำปาว